ความเป็นเมืองประวัติศาสตร์ของจันทบุรี เมื่อครั้งพระเจ้าตากสินมหาราชตีฝ่าวงล้อมไปลงหลักปักฐานค่ายที่จันทบุรี คูกำแพงเมืองจึงเกิดค่ายกลขึ้น และในเวลาต่อมาก็กลายเป็น ค่ายตากสิน อันเป็นค่ายของกองทัพเรือในส่วนของนาวิกโยธิน ปากทางเข้าค่ายทหาร ทางด้านซ้ายมือ เป็นศาลาที่ประดิษฐานรูปหล่อพระเจ้าตากสินมหาราช ส่วนด้านขวามือเป็นเสาหลักเมืองและเป็นศาลเจ้าจีน
ผมแวะมาที่นี่มากกว่า 20 ครั้งในชีวิตนับจากรู้จักเมืองจันทบุรี ทั้งในฐานะที่เป็นเมืองแห่งเพชรพลอยโดยเฉพาะทับทิม ที่ถือว่าน้ำดี คนจันทน์รวยเพราะพลอยมหาศาล ทั้งในฐานะดินแดนที่มีผลไม้เกรด เอ ที่ผมชื่นชอบมากที่สุดอย่างเช่น สละ ลองกอง ถัดมาก็คือทุเรียน มีผลไม้ชนิดเดียวที่ผมไม่ทานแม้แต่นิดเดียวคือเงาะ ผมรู้จักจันทบุรีในฐานะเป็นเมืองแห่งการปลูกพริกไทยที่ดีที่สุดในประเทศไทย ในฐานะเมืองที่มีคนรวยแต่ทำตัวจน และเป็นเมืองที่ไม่ค่อยมีที่ดินในทำเลทองให้แบ๊งก์ยึด ที่สำคัญสุดคือ เป็นเมืองที่มีสาวสวย ผิวประดุจดั่งเนื้อทุเรียนหมอนทองผสมพวงมณี เป็นสาวที่ขยัน ใจดี ยิ้มง่าย แต่ผู้ชายเมืองจันทบุรีกลัวลนลานหงอทุกคน
หลังจากผมเดินไปจุดธูปไหว้และอธิษฐานแล้ว เราเดินเข้าไปในค่ายตากสิน และได้รับการชี้เชิญจากทหารเกณฑ์ที่ยืนยามตรงประตูทางเข้าค่าย ให้เข้าไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ในค่ายทหารแห่งนี้ วิทยากรที่มีฐานันดรยศศักดิ์เทียบกับจ่าทหารเรือหรือพันจ่าอะไรก็ไม่รู้เรียกยศไม่เป็น บรรยายไล่เรียงหน้าประวัติศาสตร์ของจันทบุรีดีมากทั้งที่เป็นคนพัทลุง ทำให้ทราบว่า คุกขี้ไก่ ที่ต้มผมสุกจนเปื่อยนับแต่ครั้งมาฝึกสอนที่โรงเรียนเบญจมราชูทิศในต้นปี 2521 ว่า คุกขี้ไก่ไว้ข้งคนไทย แท้ที่จริงแล้ว คุกขี้ไก่คือป้อมปืนของกองทัพไทย ที่เรายอมฝรั่งเศส ไม่รบ ถ้ารบปืนใหญ่ไทยในยุคนั้นไม่แพ้ฝรั่งเศสแต่อย่างใด เผลอๆไทยอาจจะชนะฝรั่งเศส จนทำให้ฝรั่งเศสตกเป็นอาณานิคมของไทยก็ว่าได้
ลายพระหัตถ์ของล้นเกล้านามสยามมินทร์คือประจักษ์พยานที่ท่านถอยไม่ได้ ให้จันทบุรีชาติไหนไม่ได้อีกแล้ว ผู้คนเข้ามาสักการะองค์พระเจ้าตากและหลักเมืองไม่ขาดสาย ใครก็ตามที่ไปกราบพระเจ้าตากสินที่ศาลแล้ว อย่าลืมขอเข้าไปในค่ายตากสินอันเป็นค่ายทหารเพื่อขอเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์น่ะครับ ท่านจะได้ความรู้มากจนไม่น่าจะเชื่อ มาไหว้ศาลพระเจ้าตากสินและหลักเมืองแล้วอย่าลืมขอเลขเด็ด เพราะมีคนขายล็อตเตอรี่ถึง 5 รายให้บริการเลือกความรวย
